Sağlıkla İlgili Yeni Mevzuat, Değişiklikler ve Diğer Hukuksal Düzenlemeler: 01 – 31 Ocak 2015 Dönemi

Sağlıkla İlgili Yeni Mevzuat, Değişiklikler ve Diğer Hukuksal Düzenlemeler: 01 – 31 Ocak 2015 Dönemi

– Doç. Dr. A.Öner KURT, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Öğretim Üyesi

– Doç. Dr. Cavit Işık YAVUZ, Ankara İl Halk Sağlığı Müdürlüğü

01 – 31 Ocak 2013 tarihleri arasındaki sürede Halk Sağlığını doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilendiren toplam sekiz adet yeni mevzuat çıkarılmış ya da mevzuat değişikliği yapılmıştır.

Ocak ayında Anayasa Mahkemesi 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. maddesinin izin hakkı ve yaş şartı açısından Anayasa’ya aykırı olduklarına ve iptaline karar vermiştir. Bu kanuna dayanak yapılarak yayımlanan “Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler ile Sözleşme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”te de değişiklik yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Sonuçta Ülkemizde Sağlıkta Dönüşüm Programı ile yürürlüğe sokulan aile hekimliği mevzuatı başından itibaren çeşitli sorunlar, eksiklikler içermektedir. Bu eksiklikler ve sorunlar bu mevzuatın çeşitli yönleriyle dava konusu yapılmasına neden olmaktadır. Bu davalarda alınan yürütmeyi, durdurma ve madde iptalleri kararları alanın bir bütün olarak yeniden düzenlenmesini gerektirmektedir.

Sağlık Bakanlığı (Türkiye Halk Sağlığı Kurumu) tarafından halk sağlığı laboratuvarlarının kuruluşu ve çalışmasına yönelik bir yönetmelik yayımlamıştır. Bu yönetmelikte laboratuvar sorumlusunun tercihen klinik mikrobiyoloji, klinik biyokimya, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı veya tabip, veteriner hekim, kimya mühendisi, biyoteknoloji ve genetik mühendisi, gıda mühendisi, ziraat fakültesinin gıda bölümü mezunu ziraat mühendisi, çevre mühendisi, kimyager ve biyologlardan tercihen laboratuvar çalışma alanında doktora/yüksek lisans eğitimi almış olanlar veya bu unvanlı personelden en az iki yıl laboratuvarda çalışmış olanlar arasından görevlendirilmesi belirtilmiş ancak halk sağlığı uzmanının sorumlu olarak görev almasına ilişkin bir ibare yer almamıştır.

“Sağlık piyasasını” düzenleme amacıyla Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve Ayakta Teşhis Ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmelik ile sağlık çalışanları ve sağlık hizmeti alanlara yönelik yeni düzenlemeler ve kısıtlamalar yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de uzun süredir gündemde olan ve son on yılda hızlanan özelleştirme politikaları ekseninde oluşan sağlık piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda sürekli olarak yasal düzenlemeler değiştirilmekte ve o andaki piyasa düzenleme ihtiyacı neler ise o ihtiyaçları karşılamaya yönelik düzenlemeler yürürlüğe sokulmaktadır. Bu yönetmelik de özel sağlık kurumlarının ihtiyaçları ve talepleri doğrultusunda yayımlanmıştır.

Başbakanlığın tütün kullanımı ile mücadeleye vurgu yapan genelgesi ulusal tütün kontrolü açısından yararlı olacaktır.

1. Anayasa Mahkemesi Kararı (Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin izin hakkı yönünden iptali)

Resmi Gazete 10 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29232

Türk Tabipleri Birliği’nin, 30/12/2010 tarihli ve 27801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler ile Sözleşme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hakkında ücret belirleme yetkisinin yönetmelik ile değil kanun ile düzenlenmesi gerektiğine ilişkin Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna karşı açtığı dava sonrasında Danıştay Beşinci dairesinin yönetmeliğin dayanağı olan 24/11/2004 günlü, 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin Anayasa’nın 7., 50. ve 128. Maddelerine aykırılığını ileri sürerek iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuru 2014/82 Esas, 2014/143 Karar sayı ve 11/09/2014 tarihinde karar bağlanmıştır. Oybirliği ile alınan karar; 24/11/2004 günlü, 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin İkinci fıkrasında yer alan “Aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarıyla yapılacak sözleşmede yer alacak hususlar…” ve “…Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak, Sağlık Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” bölümlerinin “sözleşmeli aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının izin hakkı” yönünden Anayasa’ya aykırı olduklarına ve İPTALLERİNE karar verilmesi şeklinde olmuştur.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150110-12.pdf

2. Anayasa Mahkemesi Kararı (Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin yaş şartı yönünden iptali)

Resmi Gazete 10 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29232

Türk Tabipleri Birliği’nin, 30/12/2010 tarihli ve 27801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler ile Sözleşme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 5. Maddesinin 2. Fıkrasında “ve yetmişbeş yaşından gün almamış olmaları” ibaresinin iptali istemiyle Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna karşı açtığı dava sonrasında Danıştay Beşinci dairesinin yönetmeliğin dayanağı olan 24/11/2004 günlü, 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin Anayasa’nın 7. ve 128. Maddelerine aykırılığını ileri sürerek iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuru 2014/186 Esas, 2014/188 Karar sayı ve 17/12/2014 tarihinde karar bağlanmıştır. Oybirliği ile alınan karar; 24/11/2004 günlü, 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin İkinci fıkrasının “Aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarıyla yapılacak sözleşmede yer alacak hususlar…” ve “…Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak, Sağlık Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” bölümlerinin “sözleşmeli aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının yaş şartı” yönünden Anayasa’ya aykırı olduklarına ve İPTALLERİNE karar verilmesi şeklinde olmuştur.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150110-16.pdf

3. Bakanlar Kurulu Kararı: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Makedonya Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Arasında Uluslar Arası Çalışma Protokolü Onayı

Resmi Gazete 21 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29243

Bakanlar Kurulu 15/12/2014 tarihinde toplanarak, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Makedonya Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı arasında 05/07/2010 tarihinde Üsküp’te imzalanan tıbbi hizmetlerin teminine ilişkin çalışma protokolünün yürürlüğe girmesini onaylamıştır.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150121.htm

4. Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Resmi Gazete 22 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29244

Sağlık Bakanlığı (Türkiye Halk Sağlığı Kurumu) tarafından halk sağlığı laboratuvarlarının kuruluşu, sınıflandırılması, görev ve faaliyetlerinin düzenlenmesi, açılması, yetkilendirilmesi ve denetlenmesi ile yüzme havuz suyu analizi yapan kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler ile gerçek ve tüzel kişilere ait laboratuvarların yetkilendirilmesi, çalışması ve denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla yayımlanmıştır.

Yönetmeliğe göre; her ilde bir halk sağlığı laboratuvarı kurulması gerektiği, nüfus büyüklüğü, ulaşım durumu, coğrafi durum ve mevsimlere göre nüfus hareketliliği göz önünde bulundurularak, aynı il sınırları içinde birden fazla halk sağlığı laboratuvarı veya ek hizmet binası kurulmasına izin verilebileceği, laboratuvarın kurulması için, klinik ve klinik dışı analizleri yapabilecek nitelikte asgari personel istihdam edilmesi gerektiği, laboratuvarda iş yükünü karşılayacak yeterli ve uygun cihaz ve ekipman bulunması gerektiği ve laboratuvarın gerektiğinde yirmi dört saat hizmet esasına göre çalışması gerektiği belirtilmektedir.

Halk sağlığı laboratuvar sorumlusunun tercihen klinik mikrobiyoloji, klinik biyokimya, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı veya tabip, veteriner hekim, kimya mühendisi, biyoteknoloji ve genetik mühendisi, gıda mühendisi, ziraat fakültesinin gıda bölümü mezunu ziraat mühendisi, çevre mühendisi, kimyager ve biyologlardan tercihen laboratuvar çalışma alanında doktora/yüksek lisans eğitimi almış olanlar veya bu unvanlı personelden en az iki yıl laboratuvarda çalışmış olanlar arasından görevlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yönetmelik kurulacak halk sağlığı laboratuvarlarını esas olarak üç tipe ayırmaktadır. L1, L2 ve Test Bazında Referans Yetkili Laboratuvar biçiminde adlandırılan bu laboratuvarlar aşağıdaki biçimde tanımlanmıştır:

L1 Hizmet Tipi Halk Sağlığı Laboratuvarı: TS EN ISO/IEC 17025 standardına göre akredite olan, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu belirlenecek klinik ve klinik dışı analizleri gerçekleştiren ve bölgesindeki L2 hizmet tipi laboratuvarlara analiz, eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan laboratuvarlar.

L2 Hizmet Tipi Halk Sağlığı Laboratuvarı: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu belirlenecek klinik ve klinik dışı analizleri gerçekleştiren laboratuvarlar.

Test Bazında Referans Yetkili Laboratuvar: Referans olduğu parametrenin doğrulamasını yapan, gerektiğinde yeni yöntemlerin geçerli kılınmasını sağlayan ve bu kapsamda Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’nca yetkilendirilen laboratuvarlar.

Yönetmelik ayrıca Halk sağlığı laboratuarlarının asgari iki birimden (Klinik dışı mikrobiyoloji laboratuvar birimi,  kimyasal analiz laboratuvar birimi) oluşmasını ve ihtiyaç halinde İl Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün teklifi ve Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’nun onayı ile yeni birimler açılabileceği hükümlerini getirmektedir.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150122.htm

5. Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

Resmi Gazete 23 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29245

Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan bu yönetmelik ile; metinde geçen “özürlü” ibareleri “engelli” olarak değiştirilmiş, özel hastane bünyesinde ağız ve diş sağlığı hizmeti sunulmak üzere açılacak birimin özelliklerinin belirlendiği madde eklenmiştir. Yönetmelik kapsamındaki hastane ve kişiler için yasak olan fiil ve davranışlar maddesine “Özel hastanelerde, uzmanlık belgesi olmayanlar uzman olarak ve kanunen mesleğini icra yetkisi bulunmayan tabipler çalıştırılamaz” bendi eklenmiştir. Tabiplerin kadrolu/kadro dışı çalışmalarına ilişkin yeni hükümler getirilmiş ve mevzuatta belirtilen esaslara uyulmaması durumunda uygulanacak olan müeyyideler yeniden düzenlenmiştir. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150123.htm

6. Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı (2015-2018) Genelge

Resmi Gazete 27 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29249

Başbakanlığın 2015/1 sayılı genelgesi ile; “tütün kullanımı ile mücadele” sağlıklı hayata yönelik program ve eylem planları arasında sayılmakta ve bu programların geliştirilmesi ve uygulamada etkinliğinin artırılmasına vurgu yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığının koordinasyonunda hazırlanan “Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı (2015-2018)” ile ilgili genelgenin yayımlanacağı ve ihtiyaç duyulması halinde yeni strateji, program ve eylem planları hazırlanarak onaylanması ve uygulamaya konulması görevlerini yürütmek üzere, Sağlık Bakanlığının başkanlığında “Ulusal Tütün Kontrolü Koordinasyon Komitesi” kurulması uygun görüldüğü belirtilmektedir.

Komitenin; Sağlık Bakanı veya Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanının başkanlığında; Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu ile Yükseköğretim Kurulundan üst düzey temsilcilerin ve Sağlık Bakanı tarafından belirlenecek konu ile ilgili diğer kurumlardan ve sivil toplum kuruluşlarından yeterli sayıda temsilcinin katılımıyla oluşturulacağı ve komitenin altı ayda bir veya gerektiğinde başkan veya üyelerden birisinin talebi üzerine en geç bir hafta içerisinde toplanacağı belirtilmektedir.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150127.htm

7. Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2015/3)

Resmi Gazete 29 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29251

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayımlanan bu tebliğ ile; 16/8/2013 tarihli ve 28737 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliğinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Yeni tebliğe ile; Gıda işletmecileri bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce ithal edilen veya üretilen veya işlenen veya piyasaya arz edilen ve bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra da ithal edilmesi veya üretilmesi veya işlenmesi veya piyasaya arz edilmesi devam eden aynı takviye edici gıdaları 31/12/2015 tarihine kadar bu Tebliğ hükümlerine uygun hale getirmek zorundadır.” hükmü getirilmiştir.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150129.htm

8. Ayakta Teşhis Ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

Resmi Gazete 30 Ocak 2015 tarih, Sayı : 29252

Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan bu yönetmelik ile; 15/2/2008 tarihli ve 26788 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ayakta Teşhis ve Tedavi YapılanÖzel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin bazı maddeleri değiştirilmiş, yeni maddeler/ibareler eklenmiştir. Fizik yapının düzenlenmesine, “özürlü” ibaresi “engelli”olarak değiştirilmesine, personel unvan ve sayısının düzenlenmesine, yerine getirilmeyen düzenlemeler için uygulanacak müeyyidelerin belirlenmesi yapılmıştır. Bu değişiklik ile, 15/02/2008 tarihinde yayımlanan yönetmelikte 17. değişiklik yapılmıştır.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150130.htm