Uzmanlık Tezleri Mart 2014

Bu bölümde tez danışmanlıklarını Doç. Dr. Bülent KILIÇ’ın yaptığı Celalettin ÇEVİK tarafından yapılan sağlık ocağı ve aile hekimliği dönemlerinin karşılaştırıldığı tezi ve Dr. Fatma YEŞİLKAYALI tarafından yapılan kamu sağlık yöneticilerinin liderlik davranışlarının ve yönetici tiplerinin tanımlandığı tezi duyuruyoruz.

MANİSA İLİNE AİT SAĞLIK DÜZEYİ GÖSTERGELERİ: YILLARA GÖRE SAĞLIK OCAĞI VE AİLE HEKİMLİĞİ DÖNEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI (2003-2012)

Doktora Tezi

Celalettin ÇEVİK

Tez Danışmanı

Doç. Dr. Bülent KILIÇ

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

2013

ÖZET

Amaç: Türkiye’de sağlık ocağı (SO) ve aile hekimliği (AH) dönemlerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirildiği çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı Manisa ilinde SO (2003-2007)  ve AH (2008-2012) dönemindeki uygulamaların ve sağlık düzeyi göstergelerinin yıllar içindeki değişiminin karşılaştırılmasıdır.

Yöntem: Araştırma kesitsel ve analitik tipte bir çalışmadır ve kalitatif ve kantitatif olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.  Sağlık düzeyi göstergeleri, Manisa İl Sağlık Müdürlüğü istatistik yıllıklarından ve Aile Hekimliği Bilgi Sisteminden elde edilmiştir. İki dönem arasındaki regresyon eğrilerinin kesişim noktaları ve eğimlerine ait beta katsayıları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olup olmadığı “Segmented regresyon analizi” ile Stata 11.0 istatistik programı kullanılarak incelenmiştir. Kalitatif veriler ise hem SO hem de AH sisteminde çalışan sağlık yöneticileri, sağlık çalışanları ve hizmet kullanıcılar ile 2012 yılında yapılan derinlemesine görüşmeler yoluyla elde edilmiştir.

Bulgular: Her iki dönemde de çalışmış personele ve hizmet almış halka göre SO dönemi ekip çalışması, ev gezileri, çevre sağlığı, aile planlaması ve filyasyon çalışmaları açısından AH dönemine göre daha iyidir. AH dönemi ise hastalara ilgi gösterme, aynı hekim tarafından izlenme, bilgisayar, internet olanakları açısından SO döneminden daha iyidir. Kentsel alanda halk özellikle bekleme süresinin azalması ve her gittiğinde aynı hekime ulaşmaktan ötürü memnundur. Segmented regresyon analizlerinde bebek, çocuk, gebe ve kadın izlemlerinin AH döneminde, SO dönemine göre anlamlı olarak azaldığı (p<0.05), muayene sayılarının ise AH döneminde SO dönemine göre anlamlı olarak arttığı (p<0.05) saptanmıştır. Aşılama oranlarının ve ölüm hızlarındaki değişimin ise (kırılma ve eğimler) her iki dönemde benzer olduğu saptanmıştır (p>0.05).

Sonuç: SO dönemi topluma yönelik hizmet sunumu ve izlemler açısından daha iyiyken,  AH dönemi hekime daha rahat ulaşabilmek açısından daha iyidir.

Anahtar sözcük: Sağlık Ocağı, Aile Hekimliği, Sağlık Politikası, Sağlıkta Dönüşüm Programı

İZMİR İLİ KAMU SAĞLIK YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK DAVRANIŞLARI

Yüksek Lisans Tezi

Dr. Fatma YEŞİLKAYALI

Tez Danışmanı

Doç. Dr. Bülent KILIÇ

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

2012

ÖZET

Giriş ve Amaç:  Bu araştırmada, İzmir ilindeki kamu sağlık yöneticilerinin liderlik davranışlarını tanımlamak ve yönetici tiplerini belirlemek amaçlanmıştır.

Yöntem: Araştırma, kesitsel ve analitik bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini İzmir ilinde görev yapan 395 kamu sağlık yöneticisi oluşturmaktadır. Evrenin %57’sine ulaşılabilmiştir. Araştırmada Ohio State Üniversitesinde oluşturulan ve Türkiye için Ergun tarafından TODAİ’de geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılmış “Lider Davranışlarını Tanımlama Ölçeği” kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmada incelenen yöneticilerin %63’ü erkek, %37’si kadın, %64’ü doktor, %36’sı doktor dışı mesleklerdendir. Ohio State Liderlik Davranış Ölçeğine göre İzmir ilindeki kamu sağlık yöneticilerinin  %64’ü zayıf yönetici, %15’i güçlü yönetici, %12’si demokrat yönetici ve %8’i otokrat yönetici olarak saptanmıştır. Yönetici tipleri erkek ve kadınlar arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark göstermektedir. Kadın yöneticilerin %23’ü, erkek yöneticilerin %11’i güçlü yönetici iken (iş ve çalışan yönelimi yüksek); erkeklerin %71’i, kadınların %51’i zayıf yöneticidir (iş ve çalışan yönelimi düşük) (p=0.005). Sağlık yöneticilerinde doktor olanlarının %14’ü, doktor olmayanların ise %17’si güçlü yönetici olarak saptanmıştır (p=0.135). Görev yapılan yer (birinci, ikinci basamak, müdürlük), yaş, eğitim düzeyi, çalışılan süre, yöneticilik süresi, mezuniyet sonrası örgün eğitim alma, mesai sonrası çalışma, yöneticilik dışında ek görev varlığı, birlikte çalışılan ast sayısı, yönetim eğitimi alma durumu ve yönetim eğitimine ihtiyaç duyma değişkenleri açısından analiz yapıldığında da yöneticilik tipleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p değerleri sırasıyla 0,927;  0,159;  0,173;  0,907;  0,877;  0,748; 0,834; 0,719;  0,876;  0,166;  0,187). 

Sonuç ve Öneriler: Yöneticilerin büyük çoğunluğunun zayıf yönetici olması kamu sağlık yöneticilerinin işe hükmetme, yapıyı harekete geçirme, amaçların bütünleştirilmesi, örgütleme, üretim, çalışanın korunması, örgütün temsili, çalışanı tanıma ve iletişim açılarından yetersiz olduklarını ortaya koymaktadır. Kamu sağlık yöneticilerinin sadece %15’i bu özellikleri yeterli olan güçlü yöneticilerdir. Kadın ve erkek yöneticiler arasındaki farklılık ise kadın yöneticilerin erkeklere göre işle/çalışan arasındaki dengeyi daha iyi sağlamalarından kaynaklanmış olabilir. Eğitim düzeyi, yöneticilik süresi, yöneticilik eğitimi alma gibi değişkenlerin yöneticilik tipini etkilememesi ise kamu sağlık yöneticilerinin seçilme, atanma ve eğitilme gibi süreçlerinin tekrar değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Liderlik Davranışını Tanımlama Ölçeği, Liderlik, Lider Tipleri