Kadın İşçiler; Uluslararası Kadınlar Günü -8 Mart 2015

Kadın İşçiler; Uluslararası Kadınlar Günü -8 Mart 2015

Doç.Dr.Metin PIÇAKÇIEFE

Giriş:

Uluslararası Kadınlar Günü (International Women Days-IWD) tüm Dünya’nın birçok ülkesinde kutlanmaktadır. Her yıl 8 Mart’ta kutlanan ve Birleşmiş Milletler tarafından tanımlanmış uluslararası bir gündür. İnsan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır. Uluslararası Kadınlar Günü ilk kez Kuzey Amerika’da ve Avrupa’da yirminci yüzyılın başında işçi hareketlerinden ortaya çıkmıştır. Uluslararası Kadınlar Günü çalışma koşullarını düzeltmek için kadınların mücadelesiyle başladı ve protestolar düzenlendi. Düzenlenen protestolar siyasi bir eylem için değil, çalışma yaşamlarını iyileştirmek amacıyla yapıldı ve kadın işçilerin onurlu mücadelesi herkes için bir sembol oldu.

Tarihçe:

8 Mart 1857 tarihinde ABD’nin New York kentinde hazır giyim/konfeksiyon sektöründe çalışan kadın işçiler daha iyi çalışma koşulları, daha kısa süreli çalışma ve erkek işçilerle eşit ücret istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başladı. Dünyanın herhangi bir yerinde çalışan kadınlar tarafından yapılmış ilk örgütlü eylemdir. Ancak polisin işçilere saldırması ve işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda çok sayıda kadın işçi yaşamını kaybetti.

8 Mart 1908 tarihinde, yaklaşık 15 000 tekstil işçisi uzun çalışma sürelerini, düşük ücreti, çocuk işçiliğinin sona erdirilmesini ve oy hakkı elde etmeyi amaç edinerek “ekmek ve gül” sloganı eşliğinde yürüyüş düzenledi. Slogandaki “ekmek” ekonomik adaleti, “gül” ise, daha iyi bir yaşam kalitesini temsil ediyordu. 1909 yılında kadınlar henüz birçok haklara sahip olmadan önce, en azından kendilerine ait bir gün elde etmişlerdi. Bir yıl sonra Kopenhag’da Sosyalist Intenational toplantısında, 8 Mart 1857 tarihindeki kadın işçi hareketlerinin anısına 8 Mart’ın “Internationaler Frauentag” (International Women’sDay – Dünya Kadınlar Günü) olarak anılması önerisi getirildi ve öneri kabul edildi. Ertesi yıl, 1911’de, Uluslararası Kadınlar Günü’nde işçiler çalışma hakkını, mesleki eğitimi ve ayrımcılığa son verilmesini talep ederek, Avrupa’da ilk kez kutlandı. 1912 yılında kadın işçi hareketleri Fransa, Hollanda ve İsveç gibi ülkelere yayıldı. Uluslararası Kadınlar Günü 1913-1914 yılları arasında, I. Dünya Savaşı’nı protesto etmek için aynı zamanda barış hareketinin bir parçası olarak da kullanıldı. Rus kadınlar Şubat ayının son Pazar gününü ilk Uluslararası Kadınlar Günü’nü olarak kutladı.  Avrupa’da, 8 Martta, savaşı protesto etmek ya da diğer eylemciler ile dayanışmayı sağlamak amacıyla kadın mitingleri düzenlendi .

1917 yılında, 8 Mart’ta savaş sonrası ilk kez St. Petersburg’ta Rus kadınlar “ekmek ve barış” için grev yaptı. Yeni Sovyet hükümetinin bir bakanı, 8 Mart’ı tatil yapmak için yönetimi ikna etti ve kadınlara oy hakkı tanındı. 1916-1965 yılları; 1915 sonrasında, Uluslararası Kadınlar Günü İspanya ve Çin gibi ülkelerde, 1916 yılından itibaren 1930’ların sonuna kadar ise ABD’de sosyalist kadınlar tarafından zaman zaman kutlandı. 1975 yılında, Birleşmiş Milletler 8 Mart’ı Dünya Kadınlar Günü olarak ilan etti. 1977’de ise 8 Mart’ı Kadın Hakları ve Uluslararası Barış günü olarak kutlanmasını kabul eden bir karar yayınladı.

Ülkemizde ise 8 Mart Uluslararası Kadınlar Günü ilk kez 1921 yılında “Emekçi Kadınlar Günü” olarak kutlanmaya başlanmış ve halen kutlamalar devam etmektedir. Günümüzde, Uluslararası Kadınlar Günü etkinlikleri, Dünya’nın yüzlerce yerinde marşlar ve diğer faaliyetlerle birlikte kutlanmaktadır.

Yıllar önce çalışan kadınların hak arayışları sonucu elde ettikleri kazanımlara neyazık ki yenileri eklenememiş, aksine çalışan kadınların sorunları zaman içinde daha da artmıştır. Kadın çalışanların; cinsiyet eşitsizliği, şiddete maruz kalma, istihdamdaki payının düşüklüğü, meslekte ilerleme engeliyle karşılaşma, kendilerini kanıtlamak için daha çok çalışmak zorunda bırakılma, üst yönetici olamama, siyasette temsil edilememe, iş ve aile arasındaki sorumlulukları ile ilgili dengeyi sağlayamama,  aile ile kariyer arasında seçim yapmaya zorlanma, işverenle ilgili sorunlar, erkek çalışma biçemine uyum sağlama, uzun süreli çalışma, kayıt dışı çalışma, izolasyona maruz kalma, hizmetlere ulaşamama, toplumsal rol modeli olma, cinsel taciz ve saldırıyla karşılaşma…gibi çok sayıda sorunları halen devam etmektedir.

Birleşmiş Milletler’in 2015 yılında Dünya Kadınlar Günü için belirlediği teması “Kadını Güçlendirmek ve İnsanlığı Güçlendirmektir”. Kadınların çalışma yaşamından kaynaklanan olumsuzlukları öncelikli olmak üzere tüm sorunlarına yönelik ivedilikle çözümlerin üretilmesini umut ediyoruz.

Kaynaklar

1. InternationalWomenDays.http://www.un.org/en/events/womensday/history.shtml.Erişim tarihi: 24.03.2015.
2. https://www.uic.edu/orgs/cwluherstory/CWLUArchive/interwomen.html .Erişim tarihi: 25.03.2015.
3. UN Department of Public Information, DPI/1878, January 1997. Erişim tarihi: 20.03.2015.
4. http://www.womenaid.org/events/iwd/iwdeverywomen.htm. Erişim tarihi: 26.03.2015.
5. UNGA Resolution 32/142, General Assembly, 32nd Session, 105th plenary meeting, 16 December 1977, p. 158.
6. See “New Director-General pledges stronger push by ILO on gender issues”, press release ILO/99/5, 8 March 1999.
7. “Breaking Through the Glass Ceiling: Women in Management: Update 2004”, ILO, Geneva, ISBN 92-2-115523-4, also available atwww.ilo.org/gender. Erişim tarihi: 21.03.2015.
8. http://www.ilo.org/global/publications/magazines-and-journals/world-of-work-magazine/articles/WCMS_081348/lang–en/index.htm. Erişim tarihi: 22.03.2015.
9. ILO Gender News. Special Issue – International Women’s Day, 8 March 2006.
10. http://www.unwomen.org/en/news/in-focus/international-womens-day. Erişim tarihi: 30.03.2015.