Mehmet Ali Biliker – Anılar, Birlike Çalışmalar

AYŞE AKIN

Anılar, Birlikte çalışmalar…

YAZI İLE İLGİLİ FOTOĞRALARI GÖRMEK İÇİN TIKLAYINIZ…

Mehmet Ali Biliker

ÇUBUK EĞİTİM ARAŞTIRMA BÖLGESİ

Toplum hekimi olarak, en uçta hizmet verirken ana sağlığı ve aile planlaması ile yükümlülüklerimi öğreten, yol gösteren çubuk Hastanesi Başhekimi Ayşe Abla idi.

Türkiye’de aşırı doğurganlık toplum sağlığı sorunu olarak sürekli vurgulanıyordu fakat bunun gerçek anlamını Çubuk bölgesinde çalışmaya başladığımızda kendi gözlerimiz ile gördük. Kadınlar gebelik ve doğumlarını çift haneli sayılarla ifade ediyorlar, ölen çocuk sayısı olmayan kadın hemen hiç yok. Doğumlar ara ebeler yardımıyla (kendi kendine) evde oluyordu. Hiçbiri Kontraseptif yöntem kullanmıyor, sorulduğunda kocam korunuyor yanıt alınıyordu.  Tamamen sağlıksız koşullarda kendi kendine düşük girişimleri inanılmayacak kadar sıktı. Bölgedeki aşırı doğurganlık sorunu karşısında sağlık ocaklarında çalışan bizlere ne gibi çözümler üretebileceğimiz hakkında bizleri eğiten ablamızdı.

SB. AÇS-AP GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Yıl 1993, Temel Sağlık Hizmetleri GM kadrosundan geçici görev ile Halk Sağlığı Okulu canlandırma çalışmalarını sürdürme ile görevlendirilmiştim.  Bakanlıkta bu okulun yeniden hayata geçirilmesi kimsenin umurumda değildi bu nedenle tamamen pasif durumdaydım. Diğer taraftan, Yüksek Sağlık Şurası çalışmalarını üstlenmem için baskı yapılmaktaydı. Bu durumumu AÇS-AP Genel Müdürü olan Ayşe Abla’ya açtım, bir halk sağlığı uzmanı olarak AÇS-AP genel müdürlüğünde çalışabileceğimi düşünüyordum ve yardımını istedim. Nasıl olsa bir uzman kadrosu ayarlanabilir diye düşünmüştüm. Çok kısa zaman içinde boş olan genel müdür yardımcılığı kadrosuna Bakan oluru ile atanmamı sağladı. Bulaşıcı Hastalıklardan sonra oldukça farklı bir konu, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması beni endişelendirmekle birlikte, Ayşe Ablanın sistemli, titiz çalışması ve öğretici yaklaşımı bu endişelerimi çok kısa zamanda giderilmesini sağladı. Genel Müdürlükte, hem bakanlık bürokrasisi, hem de akademik çalışmalar birlikte sürüyordu. 1993 Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması ile ilgili araştırma çalışmalarının içinde buldum ve yazarlar arasına da katıldım. O zamana kadar, benimsemiş olduğum “bilimsel araştırmalar” bu tür işleri yapacak akademik kurumlar tarafından yapılır görüşüm de kısa zamanda ortadan kalktı. Bürokrat da olsan, iyi bir destek ile bilimsel çalışmalara katılabileceğimizi ve katkı sağlayabileceğimizi göstermişti. Sonraki çalışmalarımızda ihtiyaç duyduğumuz bilgilerin sağlanmasında birçok araştırma hazırlanmasında ve uygulanmasına katıldık.

Ana sağlığı olarak başladığımız çalışma alanını, güvenli annelik boyutuna taşıyarak anne ölümleri ve acil obstetrik bakım hizmetlerinin sağlık programları arasına katılmasında büyük emekleri vardır. Aile planlaması hizmetlerinin geliştirilmesinde, yaygınlaştırılmasındaki çalışmaları bütün halk sağlıkçılar tarafından bilinen bir gerçektir. Bakanlıkta görev yaptığı süre içinde bu konuda personel eğitimlerine ayrı bir özen göstermekte ve izlemekteydi. Eğitim sonrası verilen sertifikaların imzalanması en keyif ile yaptığı işler arasındaydı.

Aile planlaması hizmetlerinin yürütülmesinde hibe yoluyla gelen kontraseptifler önemli bir yer tutmakta ve bu hizmetlerin ücretsiz olarak ailelere ulaştırılması istenmeyen gebeliklerin azaltılması, buna bağlı isteyerek düşüklerin azaltılması yönünde önemli gelişmeler elde ederken, hibe yoluyla kontraseptif verilmesinden vazgeçileceği bildirilmesi ile güç bir döneme girildi. Kontraseptif teminindeki çalışmaların başlatılması, karar vericilerin konu ile bilinçlendirilmesi, yeni kaynakların temini konusundaki çalışmaları örnek uygulamalardır.

Ayşe Ablanın çalışma temposunu hiç bir şey yavaşlatamazdı. Kamuda çalışanlar, zaman zaman planlanan işlerin bürokrasiye takılıp zamanında gerçekleşemediğine sıkça karşılaşmışlardır. AÇS-AP GM de de bu tür aksaklıklar yaşanırdı. Hatta politik içerikli engelleyici girişimler ile de karşılaşıldığı olurdu. Fakat bu hiçbir engel onun kararlılığını, planladığı çalışmanın tamamlanması hedefini değiştiremez, hedeflenenin tam zamanında gerçekleştirilmesini isterdi. Bu yaklaşımı ile işlerin yavaşlamasını ve personelin karamsarlığa kapılmasını engelliyordu.

Ayşe Ablayı en eski sigara karşıtı olarak tanımlamam hata olmaz. Dumansız bir ortam istiyordu.  Bu nedenle genel müdürlükte önemli sınırlamalar getirdi. Sigara içenler, kapılarını kapatmak zorunda idi. Yerleşim planları bunu sağlamak üzere bir ölçüde yeniden ayarlanmış ve sigara içenler ve içmeyenler bir ölçüde ayrılmıştı. Koridorda sigara kokusu olduğu zaman çok sinirlenir ve bununla ilgili biraz daha dikkatli olunmasını isterdi. Ben bu sıralarda yoğun sigara tiryakisi idim ve zaman zaman bu konuda kendisinden eleştiri alırdım. Sigarayı bırakma kararını, birlikte çalıştığımız süre içinde aldım ve başardım. Ayşe Abla her seyahatinden sonra sevdiklerine hediyeler getirmeyi hiç ihmal etmez.  Benim başarımdan habersiz, bana bir kül tablası hediye getirdi ve “Bunu beğeneceksin!” dedi. Bunu alırken artık sigara içmediğimi söyleyememiştim.  Kısa bir süre sonra Genel Müdürlük görevinde ayrıldı ve yerine sıkı sigara tiryakisi bir genel müdür geldi. Bir toplantıda sigara içmediğimi fark ettiğinde “Allah’tan kork, sigara içmeyen Genel müdürle çalışırken baca gibi tüttün, sigarayı elinden bırakmayan genel müdürle çalışırken sigara içmiyorsun.” sitemini hiç unutmuyorum. Bu davranışı onun birlikte çalıştığı elemanları ile ne kadar yakından ilgilendiğini gösteren bir işaret olarak kabul ediyorum.

BAKANLIK SONRASI:

Bakanlıktan ayrılıncaya kadar, hiçbir zaman bizlerden desteğini esirgemedi. Üreme sağlığı ile ilgili her konuda taleplerimizi içtenlikle kabul etti ve elde ettiğimiz gelişmelere mutlaka katkı sağlamıştır.

Bakanlıktan ayrıldığım gün gençlere yönelik üreme sağlığı hizmetlerinin uygulamaları, güvenli annelik ile ilgili projelerde çalışmalara devam ettik. Çalışma azmi hiçbir zaman eksilmedi ve bu konuda bizleri de teşvik etmeyi sürdürdü. Halen ona yetişebilmek için gayret içindeyiz.

Her şey için kendisine teşekkürü bir borç biliyorum.

Dr. Mehmet Ali Biliker